Spis treści
Fundacja rodzinna - co to?
Fundacja rodzinna to podmiot prawny (osoba prawna) utworzony w celu gromadzenia majątku, zarządzania nim na rzecz beneficjentów oraz przekazywania im korzyści w postaci świadczeń. Fundator określa cel działania fundacji w statucie, wyposaża ją w majątek, ustala zasady zarządzania oraz może zdefiniować strategię inwestycyjną. Ma również możliwość ustalenia wysokości i zasad wypłat dla beneficjentów. Świadczenia te mogą obejmować różnorodne elementy majątkowe, takie jak pieniądze, przedmioty czy prawa przekazywane beneficjentom przez fundację rodzinną.
Zalety fundacji rodzinnej:
- Sukcesja firm rodzinnych: Fundacja rodzinna umożliwia skuteczne planowanie przekazania przedsiębiorstwa kolejnym pokoleniom, minimalizując ryzyko jego rozdrobnienia czy zmiany strategii biznesowej.
- Ochrona majątku: Majątek wniesiony do fundacji jest chroniony przed roszczeniami wierzycieli fundatora, pod warunkiem że zobowiązania te powstały po wniesieniu majątku do fundacji.
- Kontrola nad majątkiem: Fundator może określić zasady wypłat dla beneficjentów, uzależniając je od spełnienia określonych warunków, co pozwala na kontrolę nad dystrybucją środków.
- Umiarkowane opodatkowanie: dochody uzyskiwane przez fundację rodzinną z dozwolonej działalności, wypłacane na prywatne cele fundatora i jego najbliższej rodziny, są opodatkowane podatkiem CIT według efektywnej stopy wynoszącej 13,04% (nominalnie 15%) i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem PIT.
Ograniczenia fundacji rodzinnej:
- Koszty utworzenia i funkcjonowania: Założenie fundacji rodzinnej wiąże się z koniecznością wniesienia mienia o minimalnej wartości 100 000 zł oraz z bieżącymi kosztami administracyjnymi.
- Ograniczenia w działalności gospodarczej: Fundacja rodzinna nie może prowadzić pełnej działalności gospodarczej; jej aktywność jest ograniczona do zarządzania majątkiem i inwestycji pasywnych.
Czym jest fundacja rodzinna?
Fundacja rodzinna to osoba prawna powołana w celu gromadzenia i zarządzania majątkiem, z myślą o realizacji interesów oraz świadczeń na rzecz beneficjentów.
Kluczowe cechy fundacji rodzinnej:
- Osobowość prawna: Fundacja rodzinna jest niezależnym podmiotem prawnym, zdolnym do samodzielnego działania w obrocie prawnym.
- Rejestracja: Fundacja jest wpisywana do rejestru fundacji rodzinnych, który prowadzi Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.
- Własność majątku: Majątek wniesiony przez fundatora staje się własnością fundacji i pozostaje nią aż do zakończenia działalności fundacji.
- Działalność gospodarcza: Może prowadzić działalność gospodarczą, ale wyłącznie w ograniczonym zakresie zgodnie z przepisami ustawy.
- Numery identyfikacyjne: Fundacja rodzinna posiada NIP i REGON.
- Podatki: Jest podatnikiem CIT, a w przypadku prowadzenia działalności opodatkowanej – również podatnikiem VAT.
- Obowiązek księgowy: Fundacja rodzinna prowadzi pełną księgowość, co umożliwia dokładne zarządzanie jej aktywami i rozliczeniami.
Dzięki swojej konstrukcji fundacja rodzinna jest narzędziem wspierającym planowanie sukcesji oraz ochronę majątku rodzinnego, jednocześnie zapewniając jego odrębność od osobistego majątku fundatora.
Co może robić fundacja rodzinna?
Fundacja rodzinna ma prawo prowadzić działalność gospodarczą, ale tylko w określonych ramach wyznaczonych przez ustawę. Oto zakres jej dozwolonej aktywności:
- Zbywanie mienia – Fundacja może sprzedawać swoje składniki majątku, pod warunkiem że nie zostały one nabyte wyłącznie w celu dalszej odsprzedaży.
- Najem, dzierżawa i udostępnianie mienia – Fundacja może wynajmować, dzierżawić lub udostępniać swoje mienie na podstawie innych umów.
- Uczestnictwo w spółkach i podmiotach inwestycyjnych – Fundacja ma prawo przystępować do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni i podobnych podmiotów, zarówno krajowych, jak i zagranicznych.
- Obrót papierami wartościowymi i instrumentami pochodnymi – Fundacja może nabywać i sprzedawać papiery wartościowe oraz prawa o podobnym charakterze.
- Udzielanie pożyczek – Fundacja może udzielać pożyczek:
- spółkom kapitałowym, w których posiada udziały lub akcje,
- spółkom osobowym, w których uczestniczy jako wspólnik,
- beneficjentom fundacji.
- Obrót zagranicznymi środkami płatniczymi – Fundacja może obracać walutami zagranicznymi, o ile środki te są wykorzystywane na potrzeby jej działalności.
- Produkcja przetworzonych produktów rolnych i zwierzęcych – Fundacja może produkować przetworzone produkty roślinne i zwierzęce, pod warunkiem że przynajmniej 50% użytych surowców pochodzi z jej własnej działalności rolnej.
- Gospodarka leśna – Fundacja może prowadzić działalność leśną, jeśli jest ona związana z jej gospodarstwem rolnym.
Uwaga: Fundacja rodzinna nie może bezpośrednio prowadzić działalności deweloperskiej czy innych rodzajów działalności nieokreślonych w ustawie. Jednakże może być udziałowcem spółek operacyjnych prowadzących taką działalność.
Rejestracja Fundacji Rodzinnej
Krok 1: Ustanowienie fundacji rodzinnej
Pierwszym etapem jest złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej. Może to nastąpić w formie aktu założycielskiego sporządzonego za życia fundatora lub w testamencie. W obu przypadkach wymagana jest forma aktu notarialnego. Z chwilą sporządzenia aktu założycielskiego lub ogłoszenia testamentu powstaje fundacja rodzinna w organizacji, która od tego momentu może być podmiotem praw i obowiązków.
Krok 2: Opracowanie statutu fundacji
Statut jest kluczowym dokumentem określającym zasady funkcjonowania fundacji rodzinnej. Powinien zawierać informacje takie jak:
- Nazwa fundacji: Powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „Fundacja Rodzinna”, np. „Fundacja rodzinna Rodziny Kowalskich”.
- Siedziba i adres: Miejsce, w którym fundacja będzie miała swoją główną siedzibę.
- Cele fundacji: Określenie, jakie działania będzie podejmować fundacja w ramach realizacji swojej misji.
- Majątek fundacji: Informacje o składnikach majątkowych wniesionych przez fundatora, których wartość nie może być niższa niż 100 000 zł.
- Organy fundacji: Skład, kompetencje oraz sposób powoływania i odwoływania członków organów takich jak zarząd, rada nadzorcza czy zgromadzenie beneficjentów.
- Beneficjenci: Osoby uprawnione do świadczeń od fundacji oraz zakres ich uprawnień.
- Zasady prowadzenia działalności gospodarczej: Jeśli fundacja planuje prowadzić działalność gospodarczą, statut powinien określać jej zakres.
Fundator ma swobodę w kształtowaniu treści statutu, co pozwala na dostosowanie go do indywidualnych potrzeb rodziny.
Krok 3: Wniesienie mienia na fundusz założycielski
Fundator jest zobowiązany do wniesienia mienia o wartości co najmniej 100 000 zł na pokrycie funduszu założycielskiego. Majątek ten może obejmować:
- Środki pieniężne
- Nieruchomości
- Papiery wartościowe
- Udziały lub akcje w spółkach
- Inne prawa majątkowe
Wartość wniesionego mienia powinna być adekwatna do celów i planowanej działalności fundacji.
Krok 4: Powołanie organów fundacji
Do prawidłowego funkcjonowania fundacji konieczne jest powołanie jej organów, do których należą:
- Zarząd: Odpowiedzialny za bieżące zarządzanie fundacją i reprezentowanie jej na zewnątrz.
- Rada nadzorcza: Opcjonalna, pełni funkcje kontrolne i nadzorcze wobec zarządu.
- Zgromadzenie beneficjentów: Składa się z osób uprawnionych do świadczeń od fundacji oraz uczestniczy w podejmowaniu kluczowych decyzji dotyczących jej funkcjonowania.
Skład i kompetencje poszczególnych organów powinny być precyzyjnie określone w statucie.
Krok 5: Rejestracja fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych
Aby fundacja rodzinna uzyskała osobowość prawną, konieczne jest jej zarejestrowanie w rejestrze fundacji rodzinnych prowadzonym przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. W tym celu należy złożyć wniosek na urzędowym formularzu, dołączając wymagane załączniki, takie jak:
- Akt założycielski w formie aktu notarialnego
- Statut w formie aktu notarialnego
- Spis Mienia wnoszonego na pokrycie funduszu założycielskiego
- Oświadczenie o wyrażeniu zgody na pełnienie funkcji członka Zarządu,
- Oświadczenie o wyrażeniu zgody na pełnienie funkcji członka zgromadzenia beneficjentów
- Zaświadczenie o niekaralności członków zarządu
- Oświadczenie Fundatora o wniesieniu mienia na pokrycie funduszu założycielskiego
- Dowód uiszczenia opłaty sądowej
Wniosek powinien zawierać m.in. nazwę, siedzibę, adres fundacji, dane członków organów oraz sposób reprezentacji fundacji. Szczegółowe informacje na temat wymaganych dokumentów oraz procedury rejestracji dostępne są na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim.
Krok 6: Uzyskanie numerów NIP i REGON oraz zgłoszenie beneficjentów do CRBR
Po zarejestrowaniu fundacji rodzinnej w rejestrze fundacji rodzinnych, kolejnym etapem jest uzyskanie numeru NIP i REGON, które są niezbędne do prowadzenia działalności. Fundacja rodzinna musi zostać również zgłoszona do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR). Zgłoszenie to jest obowiązkowe i należy dokonać go w terminie 7 dni od dnia rejestracji fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych.
CRBR gromadzi informacje o beneficjentach rzeczywistych, czyli osobach, które mają faktyczny wpływ na działalność fundacji oraz są uprawnione do otrzymywania świadczeń. W zgłoszeniu należy podać dane takie jak: imię, nazwisko, PESEL, obywatelstwo oraz rodzaj i zakres uprawnień beneficjenta.
Krok 7: Rozpoczęcie działalności fundacji rodzinnej
Fundacja może rozpocząć działalność statutową jeszcze przed zarejestrowaniem w rejestrze fundacji rodzinnych, o ile posiada numery NIP i REGON. Fundacja ma prawo zarządzać swoim majątkiem, wypłacać świadczenia beneficjentom oraz, w ograniczonym zakresie, prowadzić działalność gospodarczą.
Warto jednak pamiętać, że działalność gospodarcza fundacji rodzinnej jest ograniczona do określonych form, takich jak najem, dzierżawa, zbywanie mienia czy udzielanie pożyczek beneficjentom oraz spółkom powiązanym. Wszelkie działania muszą być zgodne z przepisami prawa oraz statutem fundacji.
Koszty rejestracji fundacji rodzinnej
Koszty rejestracji fundacji rodzinnej zależą od kilku czynników, takich jak:
- Opłaty notarialne – za sporządzenie aktu założycielskiego i statutu fundacji. Ich wysokość zależy od wartości mienia wniesionego do fundacji.
- Opłata sądowa – za wpis fundacji do rejestru fundacji rodzinnych, która wynosi obecnie 500 zł.
- Koszty dodatkowe – np. uzyskanie odpisów dokumentów, opłaty za usługi doradcze czy konsultacje prawne i podatkowe.
Całkowity koszt założenia i rejestracji fundacji rodzinnej może wynosić od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy złotych, w zależności od wartości wniesionego majątku oraz złożoności dokumentacji.